รู้จักกับคำว่า โล้สำเภา คืออะไร ทำไมพี่หมื่นถึงถามแม่การะเกดด้วยประโยคนั้น ในบุพเพสันนิวาส - พรหมลิขิต

บางคนที่ได้ดูบุพเพสันนิวาส หรือแม้แต่ภาคต่อ อย่าง พรหมลิขิต ไปแล้วก็อาจจะไม่เข้าใจคำว่า ‘โล้สำเภา’ นั้นหมายถึงอะไรจริง ๆ กันแน่ โดยเฉพาะประโยคที่หมื่นได้เอ่ยถามแม่การะเกดไปว่า ‘ออเจ้าโล้สำเภาเป็นฤๅไม่’ วันนี้เราเลยอยากจะพามาทำความเข้าใจกับคำ ๆ นี้กันให้มากขึ้น

คำว่า โล้สำเภา คืออะไร

ผศ.ดร.อภิลักษณ์ เกษมผลกูล คณะศิลปศาสตร์ ม.มหิดล ได้อธิบายถึงคำว่า โล้สำเภา นี้ว่าเป็นการเปรียบเทียบที่ใช้วรรณคดีไทย ส่วนมากก็จะเป็น บทอัศจรรย์ หรือ บทสังวาส หรือบทที่กำลังจะเจ้าพระเข้านางนั้นเอง ซึ่งคนไทยในสมัยโบราณนั้นมีศิลปะในการใช้ภาษาเพื่อเล่าบทร่วมรักได้อย่างอัศจรรย์ใจ ฟังกี่หนก็เข้าใจจนเห็นภาพ มีการดึงเอาธรรมชาติและสิ่งที่อยู่รอบตัวมาเปรียบเทียบ ทำให้กล่าวกี่ทีก็ดูน่ารัก ไม่หยาบคาย

ทำไมถึงต้อง โล้สำเภา

การใช้ความเปรียบเทียบว่า โล้สำเภา นี้ได้ปรากฏอยู่ในวรรณคดีเก่าหลายเรื่อง ไปจนถึงเนื้อหาของงานวิจัยเรื่อง เพศในเพลงพื้นบ้าน ของ ผศ.บัวผัน สุพรรณยศ ก็ได้ยกตัวอย่างให้เห็นถึงแนวคิดในการเปรียบเทียบอวัยวะเพศชายและหญิงให้เป็นสิ่งต่าง ๆ เอาไว้ว่า การเปรียบเทียบเกี่ยวกับเพศนั้น สิ่งที่จะแสดงความเป็นเพศหญิงมักเป็นสิ่งที่อยู่กับที่ เช่น ท่าน้ำ ถ้ำ ส่วนสิ่งที่แสดงความเป็นชายมักเป็นสิ่งที่เคลื่อนไหว หรือเคลื่อนที่ เช่น เรือ แมลง